Paradoks: Başı sonu ve aynı zamanda sonu da başı olan kısır döngüsel olaylar zincirine verilen ad
Binlerce yıllık geçmişi olan paradokslar, insanların kafasını devamlı meşgul etmistir. Aslında doğru gibi görülen bir önerme veya fikir, tamamen yanlış olarak çıkabilir. Ya da doğru ve yanlışı içinde barındırabilir. "Nası yani ya" diyeceğiniz paradokslardan sonra bastırılmış paranoyanız varsa tetiklenebilir. Dikkat etmekte fayda var.
1. Bu cümle yanlıştır.
Eğer yukarıda ki cümle yanlışsa cümlenin doğru olması gerekirdi. Eğer cümle doğru ise cümlenin yanlış olması gerekirdi. Dolayısıyla yukarıda ki paradoks gerçek bir paradokstur.
2. Profesör ve Öğrencisi
Profesör, “bir kelime anlamıyla uyumlu ise ona otolojik, değilse hetereolojik denir,” dedi ve şu örneği verdi: “Dört harfli kelimeleri kısa kabul edersek, "kısa" kelimesinin kendisi de kısa olduğundan bu kelime otolojiktir, "uzun" kelimesinin kendisi uzun olmadığından bu kelime heterolojiktir. Aynı şekilde "üç" üç harfli olmadığından heterolojiktir, "dört" dört harfli olduğundan otolojiktir.” Bir öğrenci söz istedi: “Hocam, heterolojik kelimesinin kendisi heterolojik midir, yoksa otolojik mi?”
3. Bertrand Russell
"KENDİ KENDİSİNİ ELEMAN OLARAK İÇERMEYEN KÜMELERİN KÜMESİ, KENDİ KENDİSİNİ ELEMAN OLARAK İÇERİR Mİ?"
Şöyle anlatalım:
Kasabanın birinde bir berber varmış. Bu berber, o köyde kendini traş etmeyen herkesi traş edermiş, kendini traş edenleriyse traş etmezmiş. Soru şu: bu berber, kendini traş eder mi, etmez mi? Kendini traş etmezse, kendini traş etmeyen herkesi traş ettiğinden, kendini traş etmeli. Kendini traş ederse, kendini traş edenleri traş etmediğinden, kendini traş etmemeli.
4. Doğru yanlış paradoksu
Elinizde bir kart olduğunu düşünün. Kartın bir yüzünde şu yazsın:
“Bu kartın diğer tarafında yazan cümle doğrudur.”
Kartın diğer yüzünde ise şu yazsın:
“Bu kartın diğer tarafında yazan cümle yanlıştır.”
5. Yalancı paradoksu
"Şimdi yalan söylüyorum."
Bu önermenin doğruluk değeri nedir? Yani "şimdi yalan söylüyorum" derken doğru mu söylüyorum yoksa yalan mı söylüyorum? Düşünecek olursak
Bu önermenin doğru olduğunu varsayalım. Öyleyse yalan söylüyorum. Ancak önermenin doğru olduğunu varsaymıştım öyleyse çelişkiye düştüm
Bu önermenin yalan olduğunu varsayalım. O zaman bu cümle doğru olmalıdır. Gene bir çelişki.
Bu önermenin doğruluk değeri nedir? Yani "şimdi yalan söylüyorum" derken doğru mu söylüyorum yoksa yalan mı söylüyorum? Düşünecek olursak
Bu önermenin doğru olduğunu varsayalım. Öyleyse yalan söylüyorum. Ancak önermenin doğru olduğunu varsaymıştım öyleyse çelişkiye düştüm
Bu önermenin yalan olduğunu varsayalım. O zaman bu cümle doğru olmalıdır. Gene bir çelişki.
6. Sokrates Paradoksu
7. Muhabbet Kralı - "Paradoks - İdam"
8. Tanrı her şeyi yaratabilecek güçtedir ve her şeyden daha güçlüdür. O zaman Tanri kendi kendinin kaldıramayacağı kadar ağır bir taş yaratabilir mi?
9. Protogras'ın Avukat Paradoksu
Avukat, yetiştirdiği çırağı ile ücreti hususunda bir anlaşma yapar. Bu anlaşmaya göre, çırağı aldığı ilk davayı kazanırsa bu ücreti avukata ödeyecek; kazanamazsa ödemeyecektir.
Eğitimini tamamlayan çırak, kendi işini kurarak ustasının yanından ayrılır. Bunun üzerine usta, bir dava açarak sözleşmede yer alan ücreti öğrencisinden talep eder. Yeni avukat olan çırak, bu ilk davasında kendini savunmayı üstlenir. Usta avukata göre eğer davayı kendi kazanırsa zaten parasını alacak eğer kaybederse sözleşme hükmünden dolayı parasını çırağından yine alacaktır. Genç avukata göre ise eğer davayı kazanırsa zaten haklılığından dolayı ustasına bir şey ödemeyecek; eğer kaybederse anlaşmaya göre ilk davasını kaybettiği için ona yine bir şey ödemeyecektir.
10. Sınav Paradoksu
Öğretmen bir cuma günü öğrencilere şöyle der: “Gelecek hafta hiç ummadığınız bir gün sizi yazılı yapacağım.” Sınavın haftaya cuma günü yapılamayacağı açıktır. Çünkü cumaya kadar sınav yapılmamışsa o gün herkes okula sınav olacağını bilerek gelecektir. Aynı nedenle perşembe de yapılamaz, çünkü cuma günü yapılacak sınav sürpriz olmayacağından perşembeye kadar sınav olmamışsa öğrenciler sınavın o gün yapılacağına kesin gözüyle bakacaklardır.
Aynı şekilde Çarşamba günü de yanar. Çünkü salı gün bitimine kadar sınav olmazsa Çarşamba olacağını kesin anlarız.
Aynı şekilde salı da yanınca sınavın umulmadık bir gün olmasının ortadan kalkmasıyla diğer günler de sınav yapılamayacaktır.
11. Fatih Sultan Mehmet'ten
Bilindiği gibi Fatih, genç yaşta padişah olmuştur. Yaşı gençtir ama zekası ve inançları çok kuvvetlidir. Yeni sultan olduğu yıllardır. Birgün bir sefere gidilecekken ordunun başında babasının olmasını ister. Ancak babası bu teklifi kabul etmez. Fatih'in maksadı babasının ilminden ve tecrübesinden yararlanmaktır.
-"Eğer sen padişahsan geç ordunun başına. Yok eğer ben padişahsam emrediyorum ordunun başına geçeceksin!"
Babası Sultan Murat, başka çare bulamaz ve orduya komutanlık yapar.
12. Dichotomy Paradoksu
Hareket yoktur. Çünkü bir hareketin olabilmesi için belirli bir zaman diliminde belirli bir mesafenin yapılmış olması gerekir. Bunun için de istenilen mesafenin önce yarısı, sonar kalan mesafenin yarısı, daha sonra kalanın yarısı vb…gidilmesi gerekir. Ancak herzaman gidilmemiş bir “kalan yolun yarısı” olacaktır. Dolayısıyla hareket hiç başlamamıştır.
13. Epimenides Paradoksu
“Bütün Giritliler her zaman yalancıdır” ( Epimenides bir Giritlidir.) Öyleyse bu söz doğru mudur, yanlış mıdır?
14. Georg Cantor Paradoksu
A kümesinde tüm doğal sayılar olsun: 1,2,3,4,5...... (bu küme sonsuz)
B kümesinde tüm çift sayılar olsun: 2,4,6,8,.... (bu küme de sonsuz)
Her iki küme de eşit miktarda sayıya sahiptir. Ancak A kümesi bütün çift sayıların yanı sıra bütün tek sayıları da kapsar. Yani A kümesinin B kümesinden büyük olması gerekmekte
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder